Kod Adı Moğol Fırtınası
Türk Tarihi o kadar çok zengindir ki bu tarih üzerine film yapan çıkmamıştır. Batılı filim endüstrisi kendi tarihinden o kadar çok örnek verir ki şaşar kalırsınız. Neden biz de de böylesine güzel filmler yapılmaz diye hayıflanırsınız. Yıllarca Cüneyt Arkın’ları , Kartal Tibet’leri küçümsedik durduk. Halbuki büyük işler yapmışlardı. Her şeyden önce yerli sinemanın öz kültürüne dayanarak gelişmesine katkıda bulunmuştu. Tarihimiz hem derinlik hem genişlik olarak büyüktür demiştik. Biz buna üçüncü boyutu da eklememiz gerekir. Kültür… Kültür bakımından da çok şanşlı bir ulusun evlatlarıyız. Bu tarihe bakıp ta büyük filmler yapamıyorsak düşünmemiz gerekir. Büyük yazar Cengiz Aytmatov’un ” Mankurtlaşma ‘ olgusunu çevremizde görüyoruz ve üzülüyoruz. Ve umut ediyoruz. Umarız ki bu geniş kürede Türk’ün unutulmuş tarihini canlandıran , iyi bir senaryo ve teknikle bizden filmler yapar, perdelerimizde izleriz. Webdetarih ailesi olarak bu akşam ele alacağımız konu Moğollar olacak. Konu ile ilgili ek resim ve videoları en kısa zamanda sitemize ekleyeceğiz. Yararlı olması dileğiyle..
Yeryüzünde Moğolistan bozkırları kadar çetin ve merhametsiz, sert rüzgârlı, bereketsiz topraklı bir yer pek az bulunur. Bu doğa nimetlerinden yoksun bozkırlarda ölmek veya var olmak çabası içinde bocalayan kısır bir kavimden başkasının yaşamayacağı düşünülebilir. Ama bu kıraç ve çıplak topraklardan tarihin en güçlü, en korkusuz topluluklarından biri doğdu : Moğollar.
Bir diğer ismi Tatarlar olan Moğollar ; kısa boylu, çekik gözlü, sağlam yapılı bir ırkın insanlarıydı. Doğu’da Büyük Okyanus, batıda Avrupa’nın içlerine kadar at üstünde bilek ve kılıç kuvvetiyle hükmettiler. Yüzyıllar boyunca uygar dünyanın bütün uluslarını titrettiler.
Çinliler, bu korkunç savaşçılardan çekindikleri kadar hiçbir ulustan çekinmediler. Sonunda M.Ö. üçüncü yüzyılda Büyük Çin Seddi’ni yaptıktan sonra biraz olsun nefes alabildiler. Tatar orduları yüzyıllar sonra Batıya doğru ilerledi. Ünlü komutanı Atilla ( M. S. 400 – 453 ) Orta Avrupa ovalarına kadar bütün ülkeleri ele geçirdi. Tatar orduları çoğunlukla Ural – Altay ırklarından gelen kavimlerin birleşik ordusuydu. Başta Türk’ler olmak üzere gene Türk’lerle akraba olan Moğol ve Tunguz kuvvetlerinden meydana geliyordu. Tatar kelimesi, Kuzey – Doğu Moğolistan’da yaşamakta olan Tata isimli bir kabileden gelmektedir. Birçok tarihçi Moğolistan’dan daha eski çağlardanberi yayılmaya başlayan bütün kavimleri ” Tatar’lar ” adı altında toplamışsa da son araştırmalar, tarih boyunca Orta Asya’dan çıkmış olan bütün kavimleri ” Türk Kavimleri ” olarak adlandırmanın daha doğru olduğunu göstermektedir.
CENGİZ HAN
Büyük Moğol İmparatorluğu’nun kurucusu M. S. 1155’de Onon Irmağı kenarındaki Dülün – Boldak kasabasında doğdu . Asıl adı Timuçin olan Cengiz ( Çingiz ) ‘in babası Yesügey Bahadır , ünlü bir Tatar boyu’nın ( Kıyat ) başbuğuydu. Babası genç yaşında ölünce Timuçin ve kardeşleri pek akıllı bir kadın olan annelerinin ( Ho’elun Hatun / ULUN HATUN ) himayesinde yetişip büyüdüler. Ailesinin soyluluğundan, azim ve cesaretinden kuvvet alan Timuçin, etrafına birtakım Türk ve Moğol kabilelerini toplamayı başardı. Kendisine katılmayan kabilelerin de gözünü korkutmaya başladı. 1203 ‘ de Doğu Moğolistan’daki bütün boylar tarafından ” Hakan ” olarak tanındı. 1206’da Nayman kabilelerini yenerek Batı Moğolistan’a da hâkim oldu. ” Çingiz ” ( Hakanlar Hakanı ) adını alarak imparatorluğunu ilân etti.
Cengiz , devlete yeni bir düzen vermekiçin çalışmalara başladı. Boy beyleri ve büyük komutanlardan bir ” kurultay ” topladı. beş yıl sonra 200.000 kişilik atlı ordusuyla Kuzey Çin’deki Kin devletine karşı sefere çıktı. Büyük bir hareket kabiliyeti olan bu ordu, bütün çağların en kudretli ordularından biriydi. Çok kuvvetli bir disiplin altında ve Cengiz gibi üstün yaradılışta bir komutanın önderliğinde ilerliyen ordular, ünlü Çin Seddi’ni aşarak Kin Devleti’ni ele geçirip Hanbalık ( Pekin ) ‘i kuşattılar. Cengiz’in ünü artık bütün dünyaya yayılmış bulunuyordu. Büyük cihangir, ertesi yıl anayurduna döndü. ” Çin Fatihi ” olmanın büyük etkisi Orta Asya’yı da Cengiz boyunduruğu altına doğru sürüklemişti. 1209’da Uygur Türk Devleti, 1211’de Karluk Türk Devleti, Cengiz’in egemenliğini tanıdılar.
1216’da Cengiz’in büyük oğlu Cuçi Han , Merkit’leri yenerek Kırgızistan ve Kazakistan’ı aldı. Cengiz, artık Harzem – Şah Türk Devleti’yle karşı karşıya gelmişti. Yüksek bir kültüre ve yerleşik bir uygarlığa sahip olan Harzem – Şah’lılar , göçebe bir kavmin kendilerini boyunduruğu altına alabileceğine akıl erdiremiyorlardı. Ama her çağda olduğu gibi göçebeler büyük uygarlıkları yıkacaklar ve bir süre sonra onların uygarlıklarını kabul ederek yeni göçebe kavimlerin akınlarını bekleyeceklerdi.
1218’de Cengiz 200.000 kişilik yeni bir orduyla Harzem – Şah’lar ülkesine yürüyerek Türkistan’ı ele geçirdi. Artık Orda Doğu’ya gelmiş, Avrupa’nın kapılarını çalmak üzereydi. Ama son Çin seferine çıkan Cengiz , 1227 ağustosunda Kansu’da öldü.
Cengiz’in dört oğlu olmuştu. En büyük oğlu Cuçi Han, babasından önce öldü. Onun payına düşen topraklar öbür oğulları ve torunları arasında bölünerek Altınordu İmparatorluğu kuruldu. İkinci oğlu Çağatay Han , kendi adıyla anılan imparatorluğu kurdu. Üçüncü oğlu Ögödey Han, babasının yerine geçti. En küçük oğlu Tuli Han’ın çocukları ise Çin’de Yüen ve Yakın Doğu’da İlhanlı İmparatorluklarını kurdular. Ögödey ( Oktay ) Han’ın imparatorluğu yıllarında Moğol’lar Batı’ya doğru ilerlemelerine devam ettiler. Bugünkü Moskova ve Kief şehirlerini ele geçirdikten sonra Macaristan ve Polonya üzerine yürüdüler. Karşılarına çıkan her kuvveti ezerek Almanya’yı aldılar. Bütün bu topraklar 200 yıl boyunca Avrupa’yı altüst eden Altınordu İmparatorluğu’na katıldı. Doğu Avrupa’nın bu ünlü devletinin çöküşünden sonra bugünkü Rusya’nın temeli olan Slav beylikleri ortaya çıktı.
KUBİLAY HAN
Kubilay, Cengiz’in en küçük oğlu Tuli Han’ın oğludur. İyi bir eğitim gören Kubilay ; Türkçe’yi , Moğolca’yı , Çince ve Tibetçe’yi edebiyatlarıyla bilirdi. Bilim, teknik ve sanatlara gerçek bir ilgi göstermiştir. 1259 ‘ da ağabeysi Mengü Kağan’ın ölümü üzerine imparatorluğun başına geçtiği zaman 45 yaşındaydı. 1276 yılına doğru Çin ülkesinin fethini tamamladı. Atalarının göçmen yaşayışına son vererek yerleşik bir uygarlığın temellerini attı. 13.üncü yüzyılın ünlü gezgini Venedikli Marco Polo , Çin yolculuğundan dönüşte Kubilay Han’ın sarayını, saltanat ve ihtişamını uzun uzun anlatmıştır.
AKSAK TİMUR ( TİMURLENK )
Soyu, baba tarafından Cengiz Han’a kadar ulaşan Timur, Semerkant yakınlarında Yeşilşehir kasabasında doğdu. Hırçın bir yaradılışta olan Timur, bir gece baskını sırasında bacağından yaralanmış, bu yara yüzünden ömrü boyunca topal kalmıştı. Aksak Timur ( Timurlenk ) diye anılması bundandır. 1369 yılında Belh şehrinde topladığı bir kurultayda kendini hükümdar ilân etti. Bundan sonra İran’ı ele geçirerek Anadolu’ya girdi. Yıldırım Bayezit’i yenilgiye uğrattı. Moğol İmparatorluğu’nun kollarından biri olan Altınordu Devleti’ni yıktı. Hindistan’ ın kuzey bölgelerini ele geçirdi. Timur ; bir komutan, bir teşkilâtçı olarak büyük bir insan de çok kan dökmüştür.
281 views
Diğer Yazılar
